Jednym z kluczowych celów Konwencji UNESCO z 2003 roku jest ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Ochrona definiowana jest jako środki mające na celu zapewnienie przetrwania niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w tym jego:

• identyfikację,
• dokumentację,
• badanie,
• zachowanie,
• zabezpieczenie,
• promowanie,
• wzmacnianie i przekazywanie, w szczególności przez edukację formalną i nieformalną,
• jak również rewitalizację różnych aspektów tego dziedzictwa.

Aby chronić niematerialne dziedzictwo kulturowe, potrzebne są środki różniące się od tych, wykorzystywanych do ochrony zabytków, miejsc i przestrzeni naturalnych.

Ochrona rozumiana jest tutaj jako utrwalenie, zachowanie i przekazanie dziedzictwa następnym pokoleniom, co sprawia, że jest ono wciąż żywe, a jednocześnie może się zmieniać i dostosowywać. Dotyczy to przede wszystkim przekazywania umiejętności oraz wiedzy o jego znaczeniu. Ochrona skupia się głównie na procesach przekazywania elementów dziedzictwa niematerialnego z pokolenia na pokolenie, a nie na wytwarzaniu konkretnych środków, za pomocą których jest wyrażane (takich jak przedstawienia taneczne, pieśni, instrumenty muzyczne czy rzemiosło). Polega głównie na podtrzymaniu woli zachowania i przekazania tych aspektów dziedzictwa niematerialnego, które są ważne dla następnych pokoleń przez wspólnoty, grupy i jednostki.

Aby dziedzictwo niematerialne wciąż było żywe, musi przede wszystkim pozostać istotne dla danej społeczności, być regularnie praktykowane i przyswajane w jej obrębie i pomiędzy pokoleniami. Działania mające na celu ochronę muszą zatem angażować wspólnoty, grupy, a w niektórych wypadkach także jednostki, które kultywują takie dziedzictwo. Społeczności same muszą brać udział w identyfikowaniu i definiowaniu niematerialnego dziedzictwa kulturowego – to właśnie one decydują o tym, które praktyki stanowią część ich dziedzictwa kulturowego.

Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ma charakter programowy i zgodnie z jej przesłaniem ochrona powinna być realizowana na dwóch poziomach: międzynarodowym i krajowym.

Na poziomie międzynarodowym państwo może zgłosić element niematerialnego dziedzictwa kulturowego, znajdującego się na jego terytorium, do wpisu na dwie listy Konwencji (zgodnie z jej art. 16 i 17):

Aby element mógł zostać wpisany na jedną z międzynarodowych List , musi być wcześniej uwzględniony w jednym z krajowych spisów niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Państwo może również zgłosić krajowe, ponadregionalne i regionalne programy, projekty i działania mające na celu ochronę niematerialnego dziedzictwa, które najlepiej odzwierciedlają cele Konwencji. Po wybraniu zostają one włączone do Rejestru Dobrych Praktyk i są szeroko rozpowszechniane jako doświadczenia, z których skorzystać mogą inne państwa.

Stając się stroną Konwencji państwo bierze na siebie obowiązek opracowania i wdrożenia na poziomie krajowym ogólnokrajowego i wielopoziomowego systemu stałej i konsekwentnej ochrony, między innymi przez dokumentację zjawisk z zakresu objętego zapisami Konwencji oraz stworzenie zgodnie z zapisami Konwencji, jednego lub kilku spisów dziedzictwa niematerialnego dotyczącego zjawisk z obszaru danego kraju.

Ponadto państwa powinny w ramach działań ochronnych, zapewniać uznanie i szacunek dla niematerialnego dziedzictwa kulturowego istniejącego w obrębie ich społeczeństw, zwłaszcza za pośrednictwem poszerzających wiedzę programów edukacyjnych i informacyjnych, działań mających na celu rozwijanie potencjału w zakresie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i wspierania nieformalnych środków przekazywania wiedzy.

Wszystkie działania mające na celu ochronę przejawów niematerialnego dziedzictwa kulturowego podejmowane przez instytucje państwowe, stowarzyszenia czy też organizacje pozarządowe muszą być wdrażane za zgodą i przy udziale grup, wspólnot, a w uzasadnionych przypadkach jednostek, których to dziedzictwo dotyczy.