To projekt wielowymiarowy i przede wszystkim otwarty (forma włączająca, aktywizująca). Ukierunkowany jest na wypełnienie znaczących luk w zakresie inwentaryzacji, dokumentacji, ochrony, interpretacji i popularyzacji jednego, wybranego – przez samych mieszkańców – aspektu różnorodnego dziedzictwa kulturowego pogranicznej gminy Wiśniowa (dzisiejszy powiat myślenicki, województwo małopolskie): tradycyjnych profesji/zawodów/umiejętności. Gmina Wiśniowa (etnograficzna “biała plama”) zlokalizowana jest na styku trzech regionów etnograficznych: część południową za pasmem Lubomira i Łysiny zamieszkują górale zagórzańscy i Kliszczacy, część wschodnią i południowo-wschodnią Lachy Limanowskie a część zachodnią i północną (największy obszar) Krakowiacy Zachodni. Ze względu na swoje pograniczne usytuowanie została przez etnografów zaszeregowana jako “teren przejściowy”, który do dziś nie doczekał się osobnych, bardziej szczegółowych opracowań.
Głównym celem projektu jest zbadanie współczesnych znaczeń, funkcji i przemian profesji/zawodów/umiejętności: rzemiosł, rękodzieła, lokalnego wytwórstwa, przetwórstwa oraz wszelkiej twórczości i produkcji gminnej – uchodzących wśród tamtejszej społeczności jako aktywności tradycyjne – w szerszym kontekście społeczno-kulturowym. Jednym z nich jest kontekst popularnych dziś działań na rzecz umacniania tożsamości lokalnej oraz prób budowania wspólnotowości wokół rodzimych tradycji (ich roli w życiu kulturowym: społecznym, religijnym, kulturalnym i ekonomicznym mieszkańców). Inicjatorzy i wykonawcy projektu wychodzą z założenia, że profesje te odegrały i nadal odgrywają ważną rolę w życiu mieszkańców gminy.
Czy te tradycyjne praktyki wytwórcze/wykonawcze – co niezwykle istotne zidentyfikowane bezpośrednio przez samych przedstawicieli lokalnej społeczności jako znacząca część ich spuścizny – traktowane są przez nią również jako popularny współcześnie potencjał prorozwojowy (kulturotwórczy, społeczny, turystyczny, ekonomiczny etc.) mogący przyczynić się do rozpoznania oraz realnego wykorzystywania konkretnych zasobów niematerialnego i materialnego dziedzictwa gminy? Takie aktywistyczne podejście wpisuje się w założenia Konwencji UNESCO z 2003 roku w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, według której dziedzictwem tym są różnorodne znaczące praktyki kulturowe realizowane przez członków danej wspólnoty w określonej przestrzeni kulturowej i w określonym kontekście kulturowym z użyciem związanych z nimi określonych artefaktów/wytworów, z którymi członkowie tej wspólnoty nadal się utożsamiają (tj. czują się ich spadkobiercami i kontynuatorami). Tradycyjne profesje/zawody/umiejętności odwołują się bezpośrednio do dziedziny/domeny nazwanej w konwencji jako umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym. Jednocześnie ów wytwórczy aspekt dziedzictwa gminy Wiśniowa, który we współczesnym dyskursie międzynarodowym funkcjonuje jako dziedzictwo niematerialne wcześniej zaliczany był zarówno przez teoretyków, jak i praktyków do kategorii kultury materialnej.
Kolejnym istotnym elementem projektu jest próba zbadania jak w pamięci lokalnej społeczności gminy funkcjonują tytułowe jarmarki, które (według ksiąg parafialnych) odbywały się na tych terenach od około XVII wieku, oraz jaki mają one związek z tradycyjnymi profesjami i umiejętnościami wytwórczymi współcześnie. Jednym z zamierzeń lokalnych inicjatorów projektu jest bowiem próba ich reaktywacji (idea: cykliczne wielowymiarowe wydarzenie aktywizujące i integrujące różne grupy twórców i odbiorców zorientowane w pierwszej kolejności na społeczność miejscową). Ten rodzaj praktyki poza tym, że odzwierciedla w działaniu ważną i ponadczasową profesję jaką jest handel i kupiectwo – szczególnie we współczesnej formie – wpisuje się jednocześnie w dziedzinę/domenę, która we wspomnianej konwencji została określona jako zwyczaje, rytuały i obrzędy świąteczne. Ponadto projekt ma jeszcze jedno ambitne zadanie, które wypływa z powyższego zagadnienia. Ma na celu zbadać i przybliżyć jak w świadomości współczesnych mieszkańców rysują się wielokulturowe aspekty dziedzictwa rzemieślniczo-rękodzielniczego tamtejszych pogranicznych terenów, które ukształtowało się m.in. poprzez obecność na nich społeczności żydowskiej trudniącej się głównie handlem, kramarstwem, szynkarstwem i karczmarstwem. Tym samym badania prowadzone w gminie poza studiami nad dziedzictwem wpisują się w równie popularny dziś nurt badań nad pamięcią społeczno-kulturową: regionalną, lokalną.
Multimedialny materiał pozyskany i opracowany przez zespół badawczo-dokumentacyjny z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie oraz pracowników Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Wiśniowej przy aktywnym współudziale lokalnej społeczności podczas etnograficznych badań terenowych upowszechniony zostanie w atrakcyjnej formie odpowiadającej współczesnym kontekstom kulturowym zróżnicowanych odbiorców:
Projekt dofinansowany został ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, program „Kultura ludowa i tradycyjna” oraz ze środków Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Wiśniowej.
Patronat naukowy nad projektem sprawuje Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. Ponadto patronat merytoryczny sprawuje Narodowy Instytut Dziedzictwa, Stowarzyszenie Twórców Ludowych oraz Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ. Projekt swoim patronatem honorowym objął także Marszałek Województwa Małopolskiego oraz Starosta Powiatu Myślenickiego. Wśród patronatów medialnych należy wymienić ogólnopolskie media tematyczne: Pismo Folkowe i portal Kultura Ludowa.pl oraz media regionalne: TVP3 Kraków i Radio Kraków.
Koordynatorem naukowo-merytorycznym projektu jest dr Joanna Dziadowiec-Greganić, adiunkt w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, przewodnicząca ds. akademickich i badawczych sekcji młodych Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej IOV World – organizacji konsultacyjnej UNESCO i ECOSOC.
Koordynatorem organizacyjnym projektu jest Agnieszka Dudek, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Wiśniowej.
